بیماری های رایج گوجه فرنگی و گزینه های درمانی

گوجه فرنگیسبزی محبوبی هستند اما مستعد ابتلا به انواع بیماری ها هستند. شناخت این بیماری ها و انجام اقدامات کنترلی موثر گام مهمی در تضمین رشد سالم گوجه فرنگی است. در این مقاله به معرفی مفصل بیماری های رایج گوجه فرنگی و روش های کنترل آن می پردازیم و برخی اصطلاحات فنی مرتبط را توضیح می دهیم.

لکه باکتریایی گوجه فرنگی

لکه باکتریایی گوجه فرنگیتوسط باکتری ایجاد می شودXanthomonas campestris pv. وزیکاتوریاو عمدتاً برگ و میوه را تحت تأثیر قرار می دهد. در مراحل اولیه بیماری، لکه های کوچک آبکی روی برگ ها ظاهر می شود. با پیشرفت بیماری، لکه ها به تدریج سیاه می شوند و هاله ای زرد رنگ در اطراف آنها ایجاد می شود. در موارد شدید، برگها خشک شده و می ریزند و لکه های سیاهی روی سطح میوه ظاهر می شود که منجر به پوسیدگی میوه می شود و عملکرد و کیفیت را تحت تأثیر قرار می دهد.

مسیر انتقال:
این بیماری توسط باران، آب آبیاری، باد و حشرات و همچنین ابزارهای آلوده و فعالیت های انسانی منتشر می شود. پاتوژن در بقایای بیماری و خاک زمستان گذرانی می کند و در بهار زمانی که شرایط مساعد باشد گیاهان را دوباره آلوده می کند.

لکه باکتریایی گوجه فرنگی

ترکیبات دارویی و گزینه های درمانی توصیه شده:

قارچ کش های مبتنی بر مس: به عنوان مثال، محلول هیدروکسید مس یا محلول بوردو، هر 7 تا 10 روز یکبار اسپری می شود. آماده سازی مس در مهار تولید مثل و گسترش باکتری ها موثر است.
استرپتومایسین: اسپری هر 10 روز به خصوص در مراحل اولیه بیماری، استرپتومایسین فعالیت باکتری ها را مهار کرده و پیشرفت بیماری را کند می کند.

Xanthomonas campestris pv. وزیکاتوریا

Xanthomonas campestris pv. vesicatoria یک باکتری است که باعث پژمردگی خالدار گوجه فرنگی و فلفل می شود. با پاشیدن باران یا انتقال مکانیکی پخش می‌شود و به برگ‌ها و میوه‌های گیاه هجوم می‌آورد و لکه‌های آبکی ایجاد می‌کند که به تدریج سیاه شده و در موارد شدید باعث خشک شدن و ریزش برگ‌ها می‌شود.

پوسیدگی ریشه گوجه فرنگی

پوسیدگی ریشه گوجه فرنگیتوسط انواع قارچ های خاک مانند Fusarium spp ایجاد می شود. و Pythium spp. و عمدتاً ریشه ها را آلوده می کند. در ابتدای بیماری ریشه ها پوسیدگی آبکی نشان می دهند که به تدریج به رنگ قهوه ای یا سیاه در می آید و در نهایت کل سیستم ریشه پوسیده می شود. گیاهان بیمار رشد راکد، زردی و پژمرده شدن برگ ها را نشان می دهند که در نهایت منجر به مرگ گیاه می شود.

مسیرهای انتقال:
این پاتوژن ها از طریق خاک و آب آبیاری پخش می شوند و ترجیح می دهند در شرایط رطوبت بالا و دمای بالا تکثیر شوند. منابع آب و خاک آلوده راه اصلی انتقال هستند و عوامل بیماری زا نیز می توانند از طریق ابزار، بذر و بقایای گیاهی پخش شوند.

پوسیدگی ریشه گوجه فرنگی

مواد دارویی و برنامه درمانی توصیه شده:

متالاکسیل: سمپاشی هر 10 روز یکبار بخصوص در دوره های شیوع بیماری زیاد است. متالاکسیل در برابر پوسیدگی ریشه ناشی از Pythium spp موثر است.

متالاکسیل

کاربندازیم: بر روی انواع قارچ های خاک موثر است و می توان از آن برای درمان خاک قبل از پیوند یا سمپاشی در مراحل اولیه بیماری استفاده کرد. Fusarium spp.

کاربندازیم

Fusarium spp.

Fusarium spp. به گروهی از قارچ‌ها از جنس فوزاریوم اطلاق می‌شود که باعث انواع بیماری‌های گیاهی از جمله پوسیدگی ریشه و ساقه گوجه‌فرنگی می‌شوند. آنها از طریق خاک و آب پخش می شوند و ریشه و پایه ساقه گیاه را آلوده می کنند و در نتیجه باعث قهوه ای شدن و پوسیدگی بافت ها، پژمرده شدن گیاه و حتی مرگ می شوند.

Pythium spp.

Pythium spp. به گروهی از کپک‌های آبی در جنس Pythium اطلاق می‌شود و این پاتوژن‌ها معمولاً محیط‌های مرطوب و پرآبی را کلونی می‌کنند. آنها باعث پوسیدگی ریشه گوجه فرنگی می شوند که منجر به قهوه ای شدن و پوسیدگی ریشه ها و گیاهان راکد یا مرده می شود.

قالب خاکستری گوجه فرنگی

کپک خاکستری گوجه فرنگی توسط قارچ Botrytis cinerea ایجاد می شود که عمدتاً در محیط های مرطوب ایجاد می شود. در ابتدای بیماری لکه های آبکی روی میوه، ساقه و برگ ظاهر می شود که به تدریج با لایه ای از کپک خاکستری پوشیده می شود. در موارد شدید میوه می پوسد و می ریزد و ساقه و برگ ها قهوه ای می شوند و می پوسند.

مسیر انتقال:
قارچ از طریق باد، باران و تماس پخش می شود و ترجیح می دهد در محیط های مرطوب و خنک تولید مثل کند. قارچ روی بقایای گیاهی زمستان گذرانی می کند و در بهار زمانی که شرایط مساعد باشد گیاه را دوباره عفونی می کند.

قالب خاکستری گوجه فرنگی

ترکیبات دارویی و گزینه های درمانی توصیه شده:

کاربندازیم: سمپاشی هر 10 روز یکبار برای اثر قارچ کشی وسیع الطیف انجام شود.
ایپرودیون: هر 7-10 روز یکبار سمپاشی می شود، اثر کنترل بهتری روی کپک خاکستری دارد. ایپرودیون می تواند به طور موثری توسعه بیماری را کنترل کرده و پوسیدگی میوه را کاهش دهد.

بوتریتیس سینریا

Botrytis cinerea قارچی است که باعث ایجاد کپک خاکستری می شود و به طور گسترده روی انواع گیاهان تأثیر می گذارد. در محیط‌های مرطوب به سرعت تکثیر می‌شود و یک لایه کپک خاکستری تشکیل می‌دهد که عمدتاً میوه‌ها، گل‌ها و برگ‌ها را آلوده می‌کند و در نتیجه باعث پوسیدگی میوه و اختلال در سلامت کلی گیاه می‌شود.

لکه برگ خاکستری گوجه فرنگی

لکه خاکستری روی برگ گوجه فرنگی توسط قارچ Stemphylium solani ایجاد می شود. در ابتدای بیماری لکه های کوچک خاکستری مایل به قهوه ای روی برگ ها ظاهر می شود، لبه لکه ها مشخص است، به تدریج گسترش می یابد، مرکز لکه ها خشک می شود و در نهایت منجر به ریزش برگ می شود. در موارد شدید، فتوسنتز گیاه مسدود می شود، رشد راکد می شود و محصول کاهش می یابد.

مسیر انتقال:
عامل بیماری زا از طریق باد، باران و تماس پخش می شود و ترجیح می دهد در محیط های مرطوب و گرم تولید مثل کند. پاتوژن در بقایای گیاهی و خاک زمستان گذرانی می کند و در بهار زمانی که شرایط مساعد باشد گیاهان را دوباره آلوده می کند.

لکه برگ خاکستری گوجه فرنگی

ترکیبات دارویی و گزینه های درمانی توصیه شده:

مانکوزب: برای پیشگیری و درمان موثر لکه خاکستری روی برگ هر 7 تا 10 روز یکبار اسپری کنید. مانکوسب یک قارچ کش چند منظوره است که به طور موثری از انتشار بیماری جلوگیری می کند.

تیوفانات متیل: اسپری هر 10 روز یکبار با اثر ضد باکتری قوی. تیوفانات متیل اثر قابل توجهی بر روی لکه خاکستری برگ دارد، می تواند به طور موثر توسعه بیماری را کنترل کند.

تیوفانات-متیل

استمفیلیوم سولانی

Stemphylium solani قارچی است که باعث ایجاد لکه خاکستری روی برگ در گوجه فرنگی می شود. قارچ لکه های قهوه ای مایل به خاکستری روی برگ ها با لبه های مشخص لکه ها ایجاد می کند و به تدریج گسترش می یابد و باعث ریزش برگ ها می شود که به شدت بر فتوسنتز و رشد سالم گیاه تأثیر می گذارد.

پوسیدگی ساقه گوجه فرنگی

پوسیدگی ساقه گوجه فرنگی توسط قارچ Fusarium oxysporum ایجاد می شود که عمدتاً قاعده ساقه را آلوده می کند. در ابتدای بیماری لکه های قهوه ای رنگ در قاعده ساقه ظاهر می شود که به تدریج گسترش یافته و پوسیده می شود و در نتیجه در قاعده ساقه سیاه و پژمرده می شود. در موارد شدید، گیاه پژمرده می شود و می میرد.

مسیر انتقال:
پاتوژن از طریق خاک و آب آبیاری پخش می شود و ترجیح می دهد در شرایط دمای بالا و رطوبت بالا تولید مثل کند. منابع آب و خاک آلوده راه اصلی انتقال هستند و عامل بیماری زا نیز می تواند از طریق بذر، ابزار و بقایای گیاهی پخش شود.

پوسیدگی ساقه گوجه فرنگی

مواد دارویی و برنامه درمانی توصیه شده:

متالاکسیل: سمپاشی هر 7 تا 10 روز به خصوص در دوره های شیوع بیماری بالا انجام شود. متالاکسیل در برابر پوسیدگی پایه ساقه بسیار موثر است.
کاربندازیم: در برابر فوزاریوم اکسی اسپوروم به ویژه در مراحل اولیه بیماری موثر است.

فوزاریوم اکسی اسپوروم

Fusarium oxysporum قارچی است که باعث پوسیدگی ساقه گوجه فرنگی می شود. در خاک و آب پخش می شود و ریشه و پایه ساقه گیاه را آلوده کرده و باعث قهوه ای شدن بافت و پوسیدگی آن و پژمردگی و مرگ گیاه می شود.

سوختگی ساقه گوجه فرنگی

شانکر ساقه گوجه فرنگی توسط قارچ Didymella lycopersici ایجاد می شود که عمدتاً ساقه را آلوده می کند. در ابتدای بیماری لکه های قهوه ای تیره روی ساقه ها ظاهر می شود که به تدریج گسترش یافته و باعث خشک شدن ساقه ها می شود. در موارد شدید، ساقه ها ترک می خورند و رشد گیاه با مشکل مواجه می شود و در نهایت منجر به مرگ گیاه می شود.

مسیر انتقال:
پاتوژن از طریق خاک، بقایای گیاهی و باد و باران پخش می شود و ترجیح می دهد در محیط های مرطوب و خنک تولید مثل کند. پاتوژن در بقایای بیمار زمستان گذرانی می کند و در بهار زمانی که شرایط مساعد باشد گیاهان را دوباره آلوده می کند.

سوختگی ساقه گوجه فرنگی

ترکیبات دارویی و گزینه های درمانی توصیه شده:

تیوفانات متیل: برای کنترل موثر بیماری سوختگی ساقه هر 10 روز یکبار اسپری کنید. تیوفانات متیل از گسترش و تکثیر بیماری جلوگیری کرده و از بروز بیماری می کاهد.
کاربندازیم: اثر باکتری کش خوبی دارد و در مراحل اولیه بیماری قابل استفاده است. کاربندازیم اثر قابل توجهی بر سوختگی ساقه دارد و می تواند به طور موثری توسعه بیماری را کنترل کند.

Didymella lycopersici

Didymella lycopersici قارچی است که باعث سوختگی ساقه گوجه فرنگی می شود. عمدتاً ساقه ها را آلوده می کند و باعث ایجاد لکه های قهوه ای تیره روی ساقه ها می شود و به تدریج آنها را خشک می کند و انتقال آب و مواد غذایی گیاه را به شدت تحت تأثیر قرار می دهد و در نهایت منجر به مرگ گیاه می شود.

سوختگی دیررس گوجه فرنگی

سوختگی دیررس گوجه فرنگی توسط Phytophthora infestans ایجاد می شود و اغلب در محیط های مرطوب و خنک ایجاد می شود. بیماری با لکه های سبز تیره و آبکی روی برگ ها شروع می شود که به سرعت گسترش می یابد و باعث می شود کل برگ بمیرد. لکه های مشابه روی میوه ظاهر می شود و به تدریج پوسیده می شود.

مسیر انتقال:
پاتوژن توسط باد، باران و تماس پخش می شود و ترجیح می دهد در شرایط مرطوب و خنک تولید مثل کند. عامل بیماری زا در بقایای گیاهی زمستان گذرانی می کند و در بهار زمانی که شرایط مساعد باشد گیاه را مجددا عفونی می کند.

سوختگی دیررس گوجه فرنگی

اجزای توصیه شده و گزینه های درمانی:

متالاکسیل: هر 7 تا 10 روز یکبار اسپری کنید تا به طور موثر از سوختگی دیررس جلوگیری شود. متالاکسیل از انتشار بیماری جلوگیری می کند و بروز بیماری را کاهش می دهد.
دایمتومورف: برای کنترل خوب بیماری دیررس هر 10 روز یکبار اسپری کنید. dimethomorph می تواند به طور موثر توسعه بیماری را کنترل کرده و پوسیدگی میوه را کاهش دهد.

Phytophthora infestans

Phytophthora infestans یک پاتوژن است که باعث سوختگی دیررس در گوجه فرنگی و سیب زمینی می شود. این کپک آبی است که شرایط مرطوب و خنک را ترجیح می دهد و باعث ایجاد لکه های سبز تیره و آبکی روی برگ ها و میوه ها می شود که به سرعت پخش می شود و باعث از بین رفتن گیاه می شود.

قالب برگ گوجه فرنگی

کپک زدن برگ گوجه فرنگی توسط قارچ Cladosporium fulvum ایجاد می شود و عمدتاً در محیط های مرطوب ایجاد می شود. در ابتدای بیماری، کپک سبز خاکستری در پشت برگ ها ظاهر می شود و لکه های زرد رنگ در قسمت جلویی برگ ها دیده می شود. با پیشرفت بیماری، لایه کپک به تدریج منبسط می شود و باعث زرد شدن و ریزش برگ ها می شود.

مسیر انتقال:
عامل بیماری زا از طریق باد، باران و تماس پخش می شود و ترجیح می دهد در محیط های مرطوب و گرم تولید مثل کند. پاتوژن در بقایای گیاهی زمستان گذرانی می کند و در بهار که شرایط مساعد باشد گیاه را مجدداً عفونی می کند.

قالب برگ گوجه فرنگی

ترکیبات دارویی و گزینه های درمانی توصیه شده:

کلروتالونیل: برای کنترل موثر کپک برگ هر 7 تا 10 روز یکبار سمپاشی شود.
تیوفانات متیل: برای کنترل موثر کپک برگ هر 10 روز یکبار اسپری کنید. تیوفانات متیل در کنترل توسعه بیماری و کاهش ریزش برگ موثر است.
با استفاده از عوامل علمی و منطقی و اقدامات مدیریتی می توان بیماری های گوجه فرنگی را به طور موثر کنترل و پیشگیری کرد تا از رشد سالم گیاه گوجه فرنگی، بهبود عملکرد و کیفیت اطمینان حاصل شود.

کلادوسپوریوم فولووم

کلادوسپوریوم فولووم قارچی است که باعث کپک زدن برگ گوجه فرنگی می شود. قارچ در شرایط مرطوب به سرعت تکثیر می‌شود و برگ‌ها را آلوده می‌کند و در نتیجه کپک‌های سبز مایل به خاکستری در سطح زیرین برگ‌ها و لکه‌های زرد رنگ در جلوی برگ‌ها ایجاد می‌شود که در موارد شدید منجر به ریزش برگ می‌شود.